Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

Του Βασιλείου Ν. Θεοδώρου, Ψυχολόγου – Ψυχοθεραπευτή Συμπεριφοράς

Σχόλιο

Στα σοβαρά: Η απώλεια της μνήμης είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που παρουσιάζεται σε διαφορετικές εικόνες ασθενών. Όσοι ζουν ή έζησαν με ηλικιωμένους που έχουν γεροντική άνοια κατανοούν βιωματικά το μέγεθος του προβλήματος!
Στα αστεία: Για ενημέρωση σε όσους μέμφονται τους ψηφοφόρους ότι ξεχνούν ποιοι φταίνε για τα δεινά τους και τους ξαναψηφίζουν!

Άρθρο 

Ήδη από την αρχαιότητα οι άνθρωποι ασχολούνταν με την κατανόηση της μνήμης. Ο Πλάτωνας μιλούσε για την ανάμνηση, ως το βασικό συστατικό της γνώσης, ενώ ο όρος μνήμη αποδίδεται στον Αριστοτέλη. Η πειραματική μελέτη της μνήμης ξεκίνησε το 19ο αιώνα από τον Εμπινγχάους και συνεχίστηκε αργότερα από τους Παβλώφ Θορντάϊκ κ.α. Ο Παβλώφ μάλιστα απόδειξε πρώτος τη σχέση νευρικού συστήματος και μνήμης, ενώ η λεγόμενη συμπεριφοριστική ψυχολογία πραγματοποίησε σημαντικότατες έρευνες και συνέδεσε τη μάθηση με τη μνήμη.

Η μνήμη είναι μια σύνθετη λειτουργία του νευρικού μας συστήματος που χαρακτηρίζεται από την ικανότητα να αποτυπώνει την πραγματικότητα και συγχρόνως να την αποθηκεύει και να την επαναφέρει. Η επαναφορά αυτή έχει ως σκοπό την αναγνώριση ή αναπαραγωγή πρόσωπων, πραγμάτων και καταστάσεων. Η μνήμη δεν αφορά μόνο γνώσεις και γεγονότα, αλλά και επιθυμίες, συναισθήματα και σχέδια για το μέλλον. Σχετίζεται με την περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται ιππόκαμπος και λειτουργεί μέσω συνάψεων, δηλαδή συνδέσεων των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου.

Η μνήμη αποτελεί μια βιολογική βάση της εξέλιξης ανθρώπων και των ζώων. Στον άνθρωπο η ικανότητα αυτή βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο και αποτελεί προϋπόθεση για τη μάθηση, δηλαδή την απόκτηση νέων γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων ή τέλος εμπειριών που αλλάζουν τη συμπεριφορά του. Η σχέση μνήμης και μάθησης επομένως είναι ότι η μάθηση είναι η εγγραφή της μνήμης και η μνήμη η διατήρηση της μάθησης.

Για λόγους κατανόησης διαχωρίζουμε τέσσερα είδη μνήμης: 1) την έκδηλη, τη συνειδητή μνήμη γεγονότων, αντικειμένων και γνώσεων, 2) την άδηλη, τη μνήμη των επίκτητων δεξιοτήτων (π.χ. οδήγηση) 3) την εργαζόμενη μνήμη που αποθηκεύει πληροφορίες που θα βοηθήσουν στη διεκπεραίωση των καθημερινών δραστηριοτήτων 4) τη βραχυπρόθεσμη, όπου αποτυπώνονται πληροφορίες για σύντομο χρονικό διάστημα (το πολύ για ένα λεπτό). Οι παραπάνω μορφές της μνήμης συνεργάζονται στενά. Το να θυμόμαστε για παράδειγμα τα ραντεβού μας, τα γενέθλια των φίλων ή για να μάθουμε να οδηγούμε απαιτεί συμμετοχή της άδηλης, έκδηλης και εργαζόμενης μνήμης.

Επίσης υφίσταται μια ακόμα μορφή μνήμης, η μακροπρόθεσμη, στην οποία διατηρείται για μέρες ή περισσότερο, μεγάλος όγκος πληροφοριών.

Η καλή μνήμη, με την έννοια της ανάκλησης των όσων έχουμε μάθει, εξαρτάται από ατομικούς παράγοντες (ηλικία, νοημοσύνη, κίνητρα, ενεργητικότητα και ρυθμός μάθησης, εμπειρίες) και από περιβαλλοντικές συνθήκες (θόρυβος, θερμοκρασία κ.α.). Επίσης σχετίζεται με την ψυχοφυσιολογική κατάσταση του ατόμου (πείνα, δίψα, κόπωση, διέγερση κ.α.) και τέλος με τον τρόπο μάθησης της προς ανάκληση πληροφορίας (επαναλήψεις, εποπτικά μέσα, τρόπος απομνημόνευσης κ.α.).

Η λήθη είναι μια διεργασία που σχετίζεται με τη μνήμη. Με την πάροδο του χρόνου χρειάζεται να απαλλασσόμαστε από κάποιες πληροφορίες ή εμπειρίες και το να ξεχνάμε είναι ένας φυσιολογικός τρόπος γι αυτό. Οι άχρηστες πληροφορίες ατροφούν όπως οι μυς του σώματος που δεν γυμνάζονται. Η διαδικασία αυτή επιτυγχάνεται είτε με τη σταδιακή απώλεια των άχρηστων πληροφοριών και εμπειριών, είτε με την αντικατάσταση από νέες.

Γίνεται κατανοητό ότι χωρίς μνήμη ένας άνθρωπος θα ήταν αδύνατο να κατανοήσει τον εαυτό του, το περιβάλλον και να οργανώσει τις δραστηριότητές του.

Επειδή ο άνθρωπος διαθέτει ένα σύνολο δυναμικών ψυχικών λειτουργιών, πολλές φορές η μνήμη επηρεάζεται και άλλες λειτουργίες, που μπορεί να την αλλοιώσουν. Κλασσικό παράδειγμα είναι οι δικαστικοί μάρτυρες που προσθέτουν στη διήγησή τους κομμάτια που φαντάζονται ή που αποτελούν τη δική τους οπτική στην αφήγηση των γεγονότων. Επίσης είναι γνωστές πολλές επιστημονικές έρευνες που επιβεβαιώνουν τη δημιουργία, μέσω ψυχολογικών μηχανισμών, αληθοφανών αλλά ψευδών αναμνήσεων.

Κάποιες φορές όμως και η μνήμη λανθάνει. Όλοι μας έχουμε κάνει κάτι παράλογο π.χ. να βάλουμε τα κλειδιά στο ψυγείο και απορούμε με τον εαυτό μας. Το γεγονός αυτό μπορεί να οφείλεται σε αφηρημάδα, αλλά μπορεί να αποτελεί ένα λάθος ταξινόμησης της μνήμης μας. Επίσης κακή συγκέντρωση, βιασύνη, αδιαφορία, θυμός, άγχος, μελαγχολία κ.α. μπορεί να δυσχεραίνουν τη μνήμη.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι δεν έχουν καλή μνήμη και επανελέγχουν αλλεπάλληλα τις πράξεις τους (κλείδωμα, θερμοσίφωνο κ.λ.π.). Όταν αυτό συμβαίνει σε υπερβολικό βαθμό πιθανόν να οφείλεται σε προβλήματα άγχους και όχι στη μνήμη.

Tο παρόν άρθρο έχει δημοσιευτεί στην εφημερίδα ο Πολίτης

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΥΣ : ΠΟΙΑ Η ΑΠΟΨΗ ΣΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΒΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΣΤΑ ΚΑΠΗ;;;

ΧΑΛΑΝΔΡΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ :Απάντηση στο Ερωτηματολόγιο της ανοικτής συνέλευσης “ΠΟΔΗΛΑΤΕΣ”ως προς τη χρήση του ποδηλάτου στην πόλη

1. Ποιά είναι η άποψη του Συνδυασμού σας για τις ήπιες μορφές μετακίνησης (περπάτημα, ποδήλατο, ΜΜΜ);

Η ζωή και η μετακίνηση στην πόλη, η άνεση με την οποία ο πολίτης μετακινείται στην καθημερινότητά και στην πόλη του, είναι δείγμα πολιτισμού. Σίγουρα δεν μπορούμε να συνεχίσουμε τη χρήση του αυτοκινήτου με την ίδια ένταση. Απλώς, δεν θα μπορούμε να μετακινηθούμε, αυτό άλλωστε δείχνουν και όλες οι συγκοινωνιακές μελέτες. Συνειδητή πολιτική μας επιλογή, αλλά και αναγκαιότητα για την πόλη μας, είναι η δημιουργία κινήτρων για μετακίνηση στην πόλη χωρίς Ι.Χ.Ε. Δηλαδή, περπάτημα, ποδήλατο και Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Για να πετύχουμε όμως την αποθάρρυνση της χρήσης του αυτοκινήτου πρέπει να δημιουργήσουμε τις υποδομές και τα δίκτυα εκείνα που επιτρέπουν στους πολίτες να κινηθούν εναλλακτικά και οικολογικά. Για λόγους περιβαλλοντικούς, για λόγους άθλησης, αλλά και για λόγους καλύτερης εξυπηρέτησης, θεωρούμε ότι οι ήπιες μορφές μετακίνησης πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα για την επόμενη Διοίκηση του Δήμου.

Αυτό μπορούμε να πετύχουμε με ένα πλέγμα δράσεων και δημιουργία δικτύων ΜΜΜ που θα συνδέει τη Δημοτική Συγκοινωνία με τον ΟΑΣΑ, καθώς και με τα Μέσα Σταθερής Τροχιάς, από και προς το κέντρο της πόλης, αλλά και από τις γειτονιές. Έχει αποδειχτεί ότι όταν ο πολίτης έχει αξιόπιστη εναλλακτική λύση δεν θα προτιμήσει το Ι.Χ.Ε.

Πεποίθησή μας είναι ότι την πόλη σου τη ζεις όταν την περπατάς. Στην Ελλάδα, με τις καλές Μεσογειακές καιρικές συνθήκες θα έπρεπε να μπορούμε να περπατάμε περισσότερο. Όμως, για να μπορεί ο πολίτης να περπατά στην πόλη, πρέπει να μπορεί και να το κάνει. Συνεπώς, πρέπει να προχωρήσουμε σε πεζοδρομήσεις, σε διαπλάτυνση πεζοδρομίων, καθώς και σε αξιόπιστα δίκτυα ΜΜΜ, ώστε να μπορεί ο πολίτης να κινείται άνετα και γρήγορα στην πόλη.

Ως προς το σκέλος της χρήσης του ποδηλάτου θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω με μια προσωπική και ιστορική χροιά την απάντησή μου. Ήμασταν η πρώτη Δημοτική Αρχή που σχεδίασε ποδηλατόδρομο στο Χαλάνδρι. Είναι από τα έργα για τα οποία είμαι προσωπικά περήφανος. Τότε, η χρήση του ποδηλάτου αντικατόπτριζε ένα ελάχιστο ποσοστό στις συνολικές μετακινήσεις. Όμως, με τις δράσεις μας, σιγά – σιγά, το ποδήλατο άρχισε να γίνεται μέρος της ζωής πολλών Χαλανδραίων. Στόχος μας είναι αυτό το ποσοστό να αυξάνεται χρόνο με το χρόνο, ώστε σύντομα να αποτελεί ένα μέσο μεταφοράς όπως τα ΜΜΜ.

2. Θεωρείτε ότι οι δρόμοι του Δήμου παρέχουν την απαιτούμενη ασφάλεια προς τους ποδηλάτες, ο αριθμό των οποίων αυξάνεται διαρκώς;

Όντως, οι ποδηλάτες αυξάνονται ημέρα με την ημέρα. Αυτό είναι ένα εξαιρετικά θετικό δείγμα. Ωστόσο, σίγουρα, η οδική ασφάλεια για τους ποδηλάτες δεν είναι αυτή που θα έπρεπε. Σκοπός μας για την επόμενη ημέρα στη Διοίκηση του Δήμου είναι να κάνουμε τους δρόμους ασφαλείς και φιλικούς προς τους συμπολίτες μας ποδηλάτες. Προτείνουμε, καταρχάς, και οδική σήμανση για τα ποδήλατα, ώστε και οι οδηγοί να είναι πιο προσεκτικοί, αλλά ταυτόχρονα να εντάξουμε στην κυκλοφοριακή διαχείριση της πόλης το ποδήλατο. Σταδιακά, πιστεύουμε ότι πρέπει σε κάθε οδική αρτηρία να υπάρχουν ειδικές διαγραμμίσεις για τους ποδηλάτες (ποδηλατόδρομοι), ώστε να κινούνται με ασφάλεια στην πόλη.

3. Ποιός είναι ο στόχος για το ποσοστό χρήσης του ποδηλάτου στο Δήμο και πώς θα τον επιτύχετε;

Το ποσοστό χρήσης του ποδηλάτου στο Δήμο Χαλανδρίου αυξάνεται σταδιακά. Εντούτοις, είναι ακόμα μικρό σε σχέση με το ποσοστό της χρήσης του αυτοκινήτου και των ΜΜΜ. Στόχος μας είναι να αυξήσουμε το ποσοστό χρήσης του ποδηλάτου όχι ως εναλλακτικό μέσο μετακίνησης στην πόλη, αλλά ως ένα από τα μέσα μετακίνησης. Σκοπός μας είναι να ενταχθεί σε τέτοιο βαθμό στην κουλτούρα της μετακίνησης, ώστε να ανταγωνίζεται τη χρήση των άλλων μέσων μεταφοράς.

Ο τρόπος με τον οποίο θα πετύχουμε την αύξηση της χρήσης είναι η σταδιακή ένταξη του ποδηλάτου στην κουλτούρα των μετακίνησεων με τα μαθητικά εκπαιδευτικά προγράμματα που σας αναλύω παρακάτω, αλλά, κυρίως, με την αύξηση των ειδικών λωρίδων και διαγραμμίσεων για τους ποδηλάτες στους οδικούς άξονες της πόλης.

4. Προτίθεσθε να αφαιρέσετε οδικό χώρο από το αυτοκίνητο για την κατασκευή δικτύου ποδηλατοδρόμων και άλλων υποδομών για το ποδήλατο;

Αναμφίβολα ναι. Η μετακίνηση με το αυτοκίνητο είναι μια συνήθεια, που όπως όλες, μπορεί να αλλάξει, αρκεί να υπάρχει η εναλλακτική λύση. Ο όγκος των αυτοκινήτων είναι, εξάλλου, τόσο μεγάλος, ώστε είναι πολύ δύσκολο να παρέμβουμε στη διαχείριση της κυκλοφορίας με αισθητό αποτέλεσμα για τους οδηγούς αυτοκινήτων. Βέβαια, το αυτοκίνητο είναι στη ζωή μας, δεν μπορούμε να καταργήσουμε τη χρήση του, ωστόσο, πλάι στους δρόμους, βάζουμε τους ποδηλατόδρομους και προσφέρουμε την εναλλακτική λύση, την οικολογική και περιβαλλοντική λύση, τη λύση της άθλησης στις μετακινήσεις μας.

5. Δεσμεύεσθε ότι σε κάθε νέο οδικό έργο θα πρέπει να προβλέπεται και λωρίδα ποδηλάτου;

Απολύτως και χωρίς συζήτηση. Κάθε νέο οδικό έργο πρέπει να προβλέπει τη δυνατότητα ασφαλούς χρήσης ποδηλάτου, άνετα πεζοδρόμια για περπάτημα, καθώς βέβαια και να εξασφαλίζει την προσβασιμότητα για τα άτομα με κινητικές δυσκολίες.

6. Σε ποιές άλλες δράσεις θα προβείτε για την προώθηση του ποδηλάτου; (π.χ. προγράμματα στα σχολεία, διάθεση δημοτικών ποδηλάτων, κ.λπ)

Η κουλτούρα της μετακίνησης στην πόλη μπορεί να αλλάξει και να γίνει φιλική προς το ποδήλατο. Γνωρίζουμε, όμως, ότι αυτό δε μπορεί να γίνει από τη μιά ημέρα στην άλλη. Όπως είχαμε πρωτοξεκινήσει τα πάρκα κυκλοφοριακής αγωγής, έτσι θα συνεχίσουμε προωθώντας τη χρήση του ποδηλάτου στην πόλη. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα στο σχολείο, σε συνδυασμό με το πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής, εξοικειώνει τους μικρούς πολίτες του Χαλανδρίου με το ποδήλατο και τους κάνει καλύτερους και πιο προσεκτικούς οδηγούς αυτοκινήτου. Ταυτόχρονα, αλλάζουμε τη νοοτροπία του Ι.Χ.Ε. και μαθαίνουμε τους μικρούς μας συμπολίτες πώς θα μετακινούνται άνετα, γρήγορα, κυρίως, όμως, ευχάριστα, αλλά και οικολογικά στην πόλη μας, το Χαλάνδρι.

Μακροπρόθεσμος στόχος, όπως σας έχω αναφέρει, είναι το ποδήλατο να αποτελεί μία από τις βασικές δυνατότητες μετακίνησης στην πόλη. Ωστόσο, ένας από τους τρόπους για να το πετύχουμε αυτό είναι η διάθεση δημοτικών ποδηλάτων για τις μετακινήσεις, ειδικά των νέων συμπολιτών μας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις βίαιες οικονομικές συνθήκες που πλήττουν όλους μας. Το μέτρο αυτό έχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, η τεχνογνωσία υπάρχει, τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά, συνεπώς προχωράμε και στην υλοποίηση αυτού του μέτρου. Στόχος μας είναι τα δημοτικά ποδήλατα να διατίθενται στο κέντρο της πόλης, αλλά και στους σταθμούς των ΜΜΜ, ειδικά στο Μετρό, αλλά και σε επιλεγμένες, πολυπληθείς στάσεις λεωφορείων.


Κώστας Παττακός
Υπ. Δήμαρχος Χαλανδρίου
Χαλάνδρι για τους Πολίτες

ΕΛΑ ΝΤΕ!